Cuộc Phiêu Lưu Không Rào Cản Cho Người Khuyết Tật

Tại những con dốc uốn lượn của Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh TP.HCM, chiếc xe lăn điện màu xanh dương từ từ lướt qua hệ thống đường dốc thiết kế đặc biệt. Đôi tay người phụ nữ 32 tuổi run nhẹ khi chạm vào tấm biển đồng mô tả chiếc máy bay B-52, đây là lần đầu tiên cô được tận mắt nhìn thấy hiện vật lịchử mà trước nay chỉ biết qua sách vở.

Việt Nam đang chứng kiến làn sóng cách mạng trong lĩnh vực du lịch tiếp cận. Từ tháng 1/2023, hệ thống cầu thang máy cảm ứng âm thanh tại quần thể hang động Phong Nha đã giúp 143 du khách khiếm thị trải nghiệm măng đá bằng xúc giác. Công nghệ mô tả địa hình 3D thông qua rung động tay cầm đang được thử nghiệm tại Vịnh Hạ Long, cho phép người dùng "nhìn thấy" vách đá vôi qua các tần số rung khác nhau.

Dự án "Hành trình Xanh" do Tổ chức Phi chính phủ AidBees Vietnam khởi xướng đã thiết lập 17 tuyến đường ven biển được trang bị mặt đường texture đặc biệt. Loại vật liệu composite phát sáng ban đêm này không chỉ hỗ trợ định hướng cho người khiếm thị mà còn tạo hiệu ứng quang học lung linh dưới ánh trăng. Tại Đà Lạt, hệ thống cabin cáp treo đầu tiên tích hợp platform nâng hạ tự động đã chính thức vận hành tháng 5/2024, sử dụng cơ chế counterweight giúp thiết bị hoạt động ổn định ngay cả khi mất điện.

Những nỗ lực đáng ghi nhận không chỉ đến từ cơ sở hạ tầng. Chương trình đào tạo "Hướng dẫn viên đa giác quan" đã trang bị cho 500 lao động du lịch kỹ năng mô tả bằng ngôn ngữ ký hiệu, kết hợp sử dụng hương liệu tự nhiên để tái hiện khung cảnh. Tại Làng gốm Bát Tràng, bộ công cụ làm gốm điều chỉnh lực ép thông minh cho phép nghệ nhân khuyết tật vận động tạo hình sản phẩm với độ chính xác đến 94%.

Góc khuất đằng sau những thành tựu này là câu chuyện về kỹ sư Lê Minh Trí. Sau tai nạn năm 2015, chính trải nghiệm vật lộn với bậc thang quá cao tại chùa Một Cột đã thôi thúc anh phát triển thiết bị WheelTrack - hệ thống bánh xe có thể biến đổi thành giá leo dốc dạng accordion. Sáng chế đoạt giải VIFOTEC 2023 này hiện được lắp đặt thí điểm tại 9 di tích quốc gia.

Thách thức lớn nhất nằm ở việc cân bằng giữa bảo tồn di sản và cải tạo tiếp cận. Giải pháp màng polymer tự hủy dùng để phủ lên bề mặt đá cổ tại Thành nhà Hồ đang gây tranh cãi trong giới bảo tồn. Trong khi đó, dự án lắp đặt thang máy kính tại chùa Thiên Mụ vấp phải phản đối từ các nhà hoạt động văn hóa.

Tương lai của du lịch tiếp cận đang định hình qua những thử nghiệm công nghệ cao. Phòng lab tại ĐH Bách Khoa Hà Nội đang phát triển gậy thông minh tích hợp lidar mapping, có khả năng phát hiện chướng ngại vật trong bán kính 5m. Dự án thực tế ảo "Vietnam Through Other Eyes" sử dụng EEG headset để mô phỏng trải nghiệm du lịch qua góc nhìn của các dạng khuyết tật khác nhau.

Những con số ấn tượng từ Bộ VH-TT&DL cho thấy sự bùng nổ: 78% khách sạn 4-5 sao đã lắp đặt hệ thống cảnh báo bằng rung cho người khiếm thính, 62 điểm di tích cấp quốc gia có lối đi tactile. Tuy nhiên, theo khảo sát của Hiệp hội Người khuyết tật Việt Nam, vẫn còn 34% trường hợp gặp khó khăn với nhà vệ sinh công cộng được cải tạo.

Hành trình phá bỏ rào cản vô hình đang tạo ra những thay đổi sâu sắc. Khi chị Nguyễn Thị Lan Anh (khuyết tật vận động) lần đầu tự mình lên tới đỉnh Fansipan bằng hệ thống cáp treo tích hợp, khoảnh khắc ấy không chỉ là chiến thắng cá nhân mà còn là minh chứng cho sức mạnh của sự đồng cảm công nghệ. Đây mới chỉ là khởi đầu cho cuộc cách mạng du lịch không biên giới tại Việt Nam.