Thiết Bị Định Vị Vệ Tinh Và Tần Số Tại Việt Nam

Trong bối cảnh công nghệ định vị toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, thiết bị định vị vệ tinh tại Việt Nam đã trở thành công cụ không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực từ giao thông đến nông nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng tần số cho các thiết bị này vẫn là chủ đề gây tranh luận giữa các chuyên gia kỹ thuật và nhà quản lý.

Theo thông tư mới nhất của Bộ Thông tin và Truyền thông, dải tần 1559-1610 MHz được cấp phép chính thức cho hệ thống định vị vệ tinh dân sự. Phổ tần này tương thích với tiêu chuẩn GPS quốc tế nhưng có điều chỉnh để phù hợp với quy hoạch tần số vô tuyến điện tại Việt Nam. Một số thiết bị nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc hoặc châu Âu cần phải trải qua quy trình hiệu chuẩn đặc biệt để đảm bảo không gây nhiễu sóng cho hệ thống viễn thông địa phương.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp logistics đã gặp khó khăn khi triển khai hệ thống giám sát hàng hóa qua vệ tinh do xung đột tần số với các trạm phát sóng di động. Trường hợp điển hình là sự cố nhiễu sóng xảy ra tại cảng Cát Lái vào tháng 3/2023, khiến hệ thống định vị container bị gián đoạn trong 72 giờ. Các kỹ sư phát hiện nguyên nhân đến từ việc sử dụng chung băng tần 1575.42 MHz giữa thiết bị GPS và hệ thống liên lạc nội bộ của cảng.

Để giải quyết vấn đề này, Cục Tần số Vô tuyến điện đã ban hành hướng dẫn kỹ thuật mới yêu cầu tích hợp bộ lọc nhiễu động trên tất cả thiết bị định vị thương mại. Công nghệ Software Defined Radio (SDR) đang được thử nghiệm tại 3 tỉnh miền Tây Nam Bộ cho phép tự động điều chỉnh tần số hoạt động dựa trên mật độ sóng vô tuyến tại từng khu vực.

Về phía người dùng cá nhân, các thiết bị định vị phổ thông như đồng hồ thông minh hay tracker ô tô cần tuân thủ quy định công suất phát dưới 2W. Nghiên cứu của Hiệp hội An toàn Giao thông Đường bộ cho thấy 35% thiết bị bán trôi nổi trên thị trường không đạt chuẩn tần số, dẫn đến sai lệch vị trí lên đến 500 mét trong điều kiện đô thị đông đúc.

Chuyên gia tần số Nguyễn Văn Hùng từ Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh: "Việc phát triển hệ thống định vị nội địa sử dụng vệ tinh Vinasat cần tính toán kỹ lưỡng về phân bổ tần số. Chúng tôi đề xuất sử dụng băng tần L5 (1176 MHz) kết hợp với tín hiệu dẫn đường từ trạm mặt đất để tăng độ chính xác".

Trong tương lai gần, sự xuất hiện của công nghệ định vị lượng tử và hệ thống vệ tinh low-earth orbit (LEO) sẽ đặt ra thách thức mới cho công tác quản lý tần số. Bộ Khoa học và Công nghệ đang xây dựng khung pháp lý thí điểm cho phép sử dụng tần số động trong các khu công nghệ cao, mở ra cơ hội phát triển giải pháp định vị thế hệ mới tại Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất thiết bị trong nước, việc tuân thủ tiêu chuẩn tần số không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là chìa khóa để cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Công ty CP Công nghệ Navicom đã thành công xuất khẩu thiết bị định vị tàu cá sang thị trường ASEAN nhờ ứng dụng công nghệ chuyển đổi tần số thông minh (Smart Frequency Hopping).

Bài học từ thị trường quốc tế cho thấy việc cân bằng giữa phát triển công nghệ và quản lý tần số hiệu quả sẽ quyết định vị thế của Việt Nam trong cuộc đua định vị toàn cầu. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà mạng, nhà sản xuất thiết bị và cơ quan quản lý nhà nước là yếu tố then chốt để xây dựng hệ sinh thái định vị vệ tinh bền vững.