Khám Phá Văn Hóa Chăm Pa Trên Đường Cổ Đạo

Dưới cái nắng vàng rực rỡ của miền Trung Việt Nam, con đường cổ đạo Chăm Pa uốn lượn qua những ngọn đồi phủ đầy cỏ tranh như dải lụa nối liền quá khứ và hiện tại. Đây không chỉ là hành trình khám phá thiên nhiên mà còn là cuộc đối thoại với nền văn hóa đã tồn tại hơn 15 thế kỷ.

Lịch sử in dấu trên từng tảng đá
Những phiến đá sa thạch nằm rải rác dọc lối mòn là chứng nhân thầm lặng của vương quốc Chăm Pa hùng mạnh. Kỹ thuật chạm khắc tinh xảo trên các phù điêu mô tả vũ điệu Apsara hay hình tượng thần Shiva vẫn giữ nguyên nét uyển chuyển dù đã trải qua mưa nắng. Đặc biệt, tại khu vực gần tháp Bằng An (Quảng Nam), nhiều nhà nghiên cứu phát hiện hệ thống chữ cổ khắc trên vách đá - loại văn tự từng được dùng trong các nghi lễ tế thần.

Hành trình kết nối đa giác quan
Khác với những cung trekking thông thường, đường cổ đạo Chăm Pa đòi hỏi người đi không chỉ sức bền mà còn sự tinh tế trong cảm nhận. Mùi hương nồng ấm của trầm hương pha lẫn hơi ẩm từ rừng già, âm thanh xào xạc của lá dứa rừng va vào nhau tạo thành bản giao hưởng độc đáo. Buổi chiều tà, khi ánh hoàng hôn nhuộm đỏ những ruộng bậc thang ven đường, du khách có cơ hội chứng kiến cảnh người dân tộc Cơ Tu dệt thổ cẩm - nghề thủ công được cho là thừa hưởng kỹ thuật nhuộm sợi từ người Chăm xưa.

Bí ẩn dưới lớp đất
Năm 2021, nhóm khảo cổ phát hiện hệ thống ống dẫn nước bằng gốm chôn sâu 2m dọc tuyến đường, minh chứng cho trình độ thủy lợi đáng kinh ngạc. Điều thú vị là các ống dẫn này được thiết kế theo nguyên tắc "tự chảy" dựa trên địa hình, không cần bất kỳ máy bơm nào. Cư dân địa phương kể rằng vào mùa khô, họ vẫn dùng kỹ thuật đào giếng cổ truyền từ thời Chăm Pa để tìm nguồn nước ngầm.

Trải nghiệm độc bản
Điểm nhấn đặc biệt của hành trình là đêm lửa trại bên cạnh di tích tháp Chăm. Dưới ánh trăng, các nghệ nhân trình diễn điệu múa linh thiêng Ginăng bằng trang phục truyền thống. Du khách còn được thử làm đồ gốm theo phương pháp "nặn tay không bàn xoay" - kỹ thuật đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.

Lưu ý khi tham gia
Mùa lý tưởng nhất để khám phá đường cổ đạo là từ tháng 3 đến tháng 8. Nên mang theo giày leo núi đế mềm để cảm nhận tốt hơn các hoa văn chạm khắc dưới chân. Đừng quên học vài câu tiếng Chăm cơ bản như "Rija" (cảm ơn) hay "Bingu" (xin chào) để tương tác với cộng đồng địa phương.

Hành trình 25km qua 3 tỉnh thành không chỉ là thử thách thể chất mà còn mở ra cánh cửa hiểu biết về nền văn minh đã góp phần tạo nên bản sắc Việt. Từng bước chân trên con đường này giống như lật giở những trang sử sống động, nơi quá khứ vẫn đang thở qua từng tầng địa chất, từng nếp gấp của thời gian.